Bij ALS worden de spieren in de mond en keel aangetast. Eten en drinken kunnen problemen geven, wat kan leiden tot voedingstekorten en ondervoeding. We geven je alvast wat tips mee.

Tips voor tijdens de maaltijd

Zorg voor een ontspannen sfeer aan tafel.

Ga rechtop zitten in een stevige stoel.

Neem kleine hapjes en slokjes.

Praat niet tijdens het eten.

Wanneer eten vermoeiend is, neem dan meerdere kleine en lichte maaltijden per dag.

Blijf na het eten nog een tijdje rechtop zitten om het eten te laten zakken.

Aanpassen consistentie

Een halfvaste voeding wordt in veel gevallen als het gemakkelijkste ervaren. Kleine aanpassingen zoals bijvoorbeeld vlees fijn snijden zijn vaak al voldoende. De gebruikelijke maaltijden kunnen ook gemixt worden tot een puree. Voeding die te lopend is kun je indikken met bloem of maïzena. Vloeibare voeding zoals soep of dranken kunnen ingedikt worden met speciale indikkingsmiddelen, verkrijgbaar in de apotheek. Hieronder enkele tips.

Broodmaaltijd

Snijd de korsten van je brood. Smeer eventueel een dikke laag boter en gebruik smeerbaar beleg, zoals paté, smeerkaas, vlees- of vissalades, choco, confituur,….

Kies voor zachte broodsoorten zoals sandwiches of vervang brood eens door omelet, roerei, pannenkoeken, verloren brood, broodpudding, ….

In plaats van brood kun je ook yoghurt of pudding eten of je kunt zelf een pap maken. Mix grove graansoorten zoals havermout eventueel fijn met een staafmixer.

Sop brood in de melk of de koffie of maak een broodpap (brood weken in warme melk en suiker en boter toevoegen).

Probeer ook eens drinkyoghurt of maak zelf een milkshake (melk, roomijs en eventueel fruit) of een smoothie (fruit of fruitsap mixen met volle yoghurt en/of room).

Warme maaltijd

Laat warme gerechten eventueel afkoelen tot kamertemperatuur.

Kies voor zachte vlees- en vissoorten. Vette vleessoorten zijn vaak zachter (hamburger, worst). Suddergerechten zoals stoofvlees zijn zacht en smeuïg en zullen makkelijker naar binnen glijden.

Bak vlees of vis niet te hard aan. Let op met draderig en gepaneerd vlees. Dit is vaak hard en moeilijker om te slikken. Let op met graten bij vis.

Vlees en vis kunnen ook vervangen worden door eieren, vegetarische producten of melkproducten.

Pastagerechten met saus zijn zacht en glad en glijden makkelijk naar binnen.

Kook groenten goed gaar. Snijd vezelige groenten zoals erwten, champignons, asperges en bleekselder goed fijn of eet ze met veel saus. Zachte groenten zijn bijvoorbeeld bloemkool, broccoli, sperziebonen, koolsoorten, wortel, spinazie….

Stoof groenten aan in boter of bereid in een saus.

Vervang groenten eens door een fruitmoes, gestoofd fruit of fruit op blik.

Mix aardappelen niet fijn met een staafmixer. Hierdoor wordt de puree ‘lijmerig’. Prak ze liever fijn en voeg extra boter, room en een ei toe.

Wanneer groenten, vlees en aardappelen samen gemixt worden, kun je een onsmakelijke brei bekomen. Door alles apart te mixen en te serveren krijg je een kleurrijk bord.

Vermijd scherpe kruiden en sterk gezouten voedsel.

Dranken

Vermijd koolzuurhoudende en sterk alcoholische dranken.

Laat warme dranken afkoelen tot kamertemperatuur.

Dik vloeistoffen eventueel in met een indikkingmiddel, verkrijgbaar in de apotheek.

Tussendoortjes

Vermijd tussendoortjes die kruimelen zoals cake of koekjes.

Kies voor volle yoghurt, pudding, pap, chocomousse, tiramisu, roomijs, sorbet….

Neem een (kant- en klare) milkshake of smoothie.

Kies voor fruit op blik, fruitmoes of zacht fruit zoals banaan, mango, kiwi, meloen, steenvruchten, aardbei …. Fruit kan ook geraspt of geperst worden. Je kunt ook fruitpap maken.

Neem een plakje zacht beleg (zachte vleeswaren, kaas,..) of blokjes (smeer)kaas, kruidenkaas, paté,… .

Dieetpreparaten

Wanneer je via de gewone maaltijden onvoldoende energie en voedingsstoffen binnen krijgt, kun je dieetpreparaten gebruiken. Raadpleeg je diëtist of apotheker voor meer informatie. Deze producten zijn verkrijgbaar in de apotheek en bestaan onder vorm van:

energierijke poeders (eiwitten of koolhydraten) die je aan gerechten kan toevoegen.

medische voeding (dranken, pudding, mousses) die veel calorieën en voedingsstoffen aanbrengen in een klein volume.

Dieetpreparaten kunnen een aanvulling zijn op je maaltijden of je kunt ze gebruiken als volwaardige vervanging van de normale voeding.

Constipatie

Constipatie is een vaak voorkomende kwaal bij ALS. Dit kan het gevolg zijn van bepaalde medicatie, minder beweging, minder drinken (door slikproblemen) en/of minder vezels in de voeding. Volgende adviezen kunnen helpen:

Drink voldoende. Vloeistoffen kunnen eventueel ingedikt worden. Kies voor voeding die veel vocht bevat zoals pudding, yoghurt of sorbet.

Kies voor vezelrijke voeding zoals volkoren brood, volkoren pasta, aardappelen, peulvruchten, groenten, vers en gedroogd fruit,… . Overleg met een diëtist welke voeding wel of niet geschikt is voor je.

Voeg zemelen of lijnzaad toe aan yoghurt, pudding, soep, fruitsappen,….

In de apotheek zijn speciale vezelpreparaten verkrijgbaar. Overleg steeds met je arts of diëtist vooraleer deze te gebruiken.

Speeksel- en slijmvorming

Doordat je minder slikt, kun je een overmaat aan speeksel produceren. Er bestaan geneesmiddelen die de speekselproductie afremmen. Spreek hierover met je arts. Enkele tips kunnen klachten verminderen:

Vooral melkproducten (melk, pudding, pap) werken slijmvorming in de hand. Zure melkproducten zoals yoghurt of karnemelk geven minder klachten. als je last hebt van slijmvorming, spoel dan steeds je mond na alles wat je eet en drinkt. Friszure dranken zoals fruitsap of water met citroen kunnen slijmoplossend werken.

Vermijd bij speekselverlies zure dranken (sinaasappelsap of citroensap) en zure voedingsmiddelen (vruchtenpuree). Voeg eventueel wat room toe aan zure voedingsmiddelen.

Vermijd scherpe kruiden.

Omdat gewichtsverlies het ziekteverloop van ALS negatief beïnvloedt is het soms nodig om een voedingssonde te gebruiken. Dit betekent overigens niet dat je dan niet meer 'normaal' kan eten. Het is belangrijk om je conditie te behouden en (onnodige) bijkomende problemen te voorkomen dat je voldoende voedingsstoffen en vocht opneemt. Bij twijfel kan je terecht bij een logopedist (die kijkt hoe het slikken gaat) en een diëtist voor gepersonaliseerd voedingsadvies. Raadpleeg ook steeds je arts bij ernstig gewichtsverlies!